Trong kết cấu mái nhà xưởng, nhà thép tiền chế hoặc công trình công nghiệp, liên kết xà gồ với kèo là một chi tiết kỹ thuật quan trọng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều công trình gặp lỗi ở giai đoạn này, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về kết cấu, độ bền và an toàn vận hành. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò của mối liên kết xà gồ với kèo, các lỗi thường gặp, hậu quả cụ thể và giải pháp khắc phục hiệu quả.
I. Liên kết xà gồ với kèo là gì?
Liên kết xà gồ với kèo là vị trí giao nhau giữa xà gồ (purlin) – hệ dầm ngang chịu tải mái và kèo (truss) – hệ giàn khung chính truyền tải trọng mái xuống cột và móng. Mối liên kết này thường được thực hiện bằng bulong, bản mã hoặc hàn, tùy theo loại công trình và vật liệu sử dụng.
Đây là điểm truyền lực trực tiếp, nếu xử lý không đúng kỹ thuật sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ kết cấu mái.
II. Vai trò của liên kết xà gồ với kèo trong kết cấu
- Truyền tải trọng: Liên kết chịu lực truyền từ mái (trọng lượng mái, gió, mưa) về kèo.
- Ổn định mái: Giúp hệ xà gồ không bị lệch, võng hoặc rung lắc.
- Chống gió hút, gió đẩy: Đảm bảo mái không bị tốc, đặc biệt với nhà xưởng quy mô lớn.
- Liên kết ổn định hệ khung thép tiền chế: Là điểm tựa cho hệ thanh giằng, chống xoắn.
Khi liên kết xà gồ với kèo được thi công đúng chuẩn, toàn bộ mái nhà sẽ hoạt động như một hệ kết cấu ổn định và bền vững.
III. Các sai sót phổ biến trong thi công liên kết xà gồ với kèo
- Khoan lệch vị trí liên kết: Bulong không trùng trục, gây lực lệch tâm.
- Thiếu bản mã hoặc bản mã sai kích thước: Khiến lực phân bổ không đều, dễ gãy.
- Sử dụng bulong không đạt chuẩn: Dẫn đến lỏng mối nối, gãy bulong sau thời gian sử dụng.
- Hàn sai kỹ thuật hoặc không đều: Làm giảm khả năng chịu tải tại vị trí liên kết.
- Không tính toán tải trọng gió: Khiến mối liên kết không chịu được lực hút, dễ bung mái.
- Bỏ qua kiểm tra độ võng sau liên kết: Xà gồ bị võng, cong vênh theo thời gian.
Những lỗi này xuất hiện phổ biến nhất ở các công trình nhà xưởng dân dụng, nhà thép thi công gấp hoặc không có giám sát kỹ thuật chặt chẽ.
IV. Hậu quả khi liên kết xà gồ với kèo sai kỹ thuật
- Sập mái nhà: Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất, đặc biệt khi chịu tác động của gió bão.
- Rò rỉ nước mưa, tốc mái: Xà gồ bị lỏng khiến tấm tôn lệch, gây thấm dột.
- Gia tăng chi phí sửa chữa: Phải tháo toàn bộ mái để thi công lại đúng kỹ thuật.
- Ảnh hưởng tiến độ và hoạt động sản xuất: Nhà xưởng không thể vận hành khi mái mất an toàn.
- Giảm tuổi thọ công trình: Kết cấu bị yếu đi rõ rệt, dễ hư hỏng liên hoàn.
- Nguy hiểm đến tính mạng người lao động: Khi hệ mái sụp, tai nạn lao động có thể xảy ra.
V. Cách kiểm tra và nhận biết lỗi liên kết xà gồ với kèo
- Quan sát hiện trường: Kiểm tra bulong có bị lỏng, bản mã có cong vênh không.
- Đo độ võng xà gồ: Dùng máy thủy bình hoặc thước dài để kiểm tra độ võng > giới hạn cho phép.
- Kiểm tra độ đồng trục của bulong: So sánh vị trí lỗ khoan, tránh lệch tâm.
- Chụp ảnh mối hàn và kiểm tra bằng phương pháp NDT (nếu công trình lớn).
- Đối chiếu bản vẽ thiết kế thi công với hiện trạng.
VI. Giải pháp khắc phục khi liên kết xà gồ với kèo sai kỹ thuật
- Gia cố bằng bản mã thép bổ sung:
Sử dụng bản mã tăng cường 2 bên.
Hàn thêm hoặc siết bulong liên kết.
- Thay thế bulong đạt chuẩn:
Bulong cấp bền ≥ 8.8, được xi mạ hoặc sơn chống gỉ.
- Gia cố mối hàn:
Hàn đắp hoặc cắt bỏ mối hàn cũ để hàn lại đúng tiêu chuẩn AWS.
- Thay xà gồ nếu võng quá mức:
Áp dụng cho trường hợp lỗi nghiêm trọng gây cong thanh.
- Tư vấn kỹ sư kết cấu chuyên ngành:
Bắt buộc đối với công trình công nghiệp, khung lớn > 20m khẩu độ.
VII. Cách thi công đúng kỹ thuật liên kết xà gồ với kèo
- Tính toán từ bản vẽ thiết kế: Chọn vị trí, loại liên kết phù hợp tải trọng mái.
- Gia công bản mã sẵn: Đảm bảo độ chính xác khi lắp ráp.
- Sử dụng bulong cấp bền ≥ 8.8: Siết lực bằng dụng cụ có đồng hồ kiểm soát lực.
- Kiểm tra thẳng hàng – vuông góc: Trước khi cố định xà gồ.
- Hàn đúng chiều dài và vị trí theo bản vẽ: Kiểm tra siêu âm nếu cần.
- Lắp đặt giằng chéo và giằng mái: Tăng độ cứng tổng thể cho liên kết.
- Kiểm tra độ võng sau hoàn thiện: Ghi nhận vào biên bản nghiệm thu.
Nếu bạn đang chuẩn bị xây dựng nhà xưởng, đừng bỏ qua quy trình xin phép xây dựng nhà xưởng mới nhất năm 2025.
VIII. Tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến liên kết xà gồ với kèo
- TCVN 5575:2012 – Kết cấu thép – Tiêu chuẩn thiết kế.
- TCVN 2737:2020 – Tải trọng và tác động – Thiết kế kết cấu.
- AWS D1.1 – Quy chuẩn hàn kết cấu thép.
- TCVN 5774:2016 – An toàn trong thi công kết cấu thép.
Các tiêu chuẩn này là cơ sở pháp lý và kỹ thuật để đánh giá và nghiệm thu mối liên kết xà gồ với kèo đúng chuẩn.
IX. Vai trò của đơn vị thi công – giám sát chất lượng
Để đảm bảo chất lượng liên kết xà gồ với kèo đạt chuẩn, cần:
- Nhà thầu chuyên nghiệp: Có kinh nghiệm về nhà thép tiền chế, xưởng sản xuất.
- Giám sát kỹ thuật thường trực: Kiểm tra từng mối liên kết theo bản vẽ.
- Nghiệm thu từng giai đoạn: Có biên bản xác nhận và hình ảnh kèm theo.
- Bảo hành liên kết và kết cấu mái: Tối thiểu 12–24 tháng.
BDCONS là nhà thầu chuyên nghiệp tại Bình Dương trong thiết kế và thi công nhà xưởng, đặc biệt trong:
- Thi công liên kết xà gồ với kèo đúng chuẩn kỹ thuật.
- Kiểm tra – xử lý sai sót cho công trình đã thi công hỏng.
- Cải tạo và gia cố hệ khung thép cho nhà xưởng cũ.
- Cam kết bảo hành kỹ thuật, hỗ trợ nghiệm thu và hoàn công.
Nếu bạn cần đánh giá lại công trình hoặc chuẩn bị thi công mới, hãy liên hệ BDCONS để được tư vấn giải pháp tối ưu cho mối liên kết xà gồ với kèo.
X. Kết luận
Liên kết xà gồ với kèo tưởng như là một chi tiết nhỏ, nhưng lại là điểm mấu chốt trong toàn bộ kết cấu mái nhà xưởng. Thi công đúng kỹ thuật không chỉ đảm bảo độ bền công trình, mà còn giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm chi phí bảo trì. Đừng để những sai sót nhỏ dẫn đến hậu quả lớn – hãy lựa chọn đơn vị thi công uy tín, am hiểu tiêu chuẩn và có kinh nghiệm thực tế để đảm bảo công trình của bạn vững chắc và an toàn.
